12. jan, 2021

SANTOKHI VERSCHILT VAN BOUTERSE (93)

Kijk en stel vast: Santokhi doet het slechter dan onze man die door God groot is gemaakt, klinkt het op straat uit de kelen van de bewonderaars van de populist uit 1980. Volksvertegenwoordigers uit NDP-nest blijven zich roeren, met meer geloof in de bescherming die vanuit de hemel is gekomen en willen liever vandaag dan morgen Santokhi impeachen. Een niet aflatende politieke vendetta zijn ze begonnen sinds zijn inauguratie. Zo is de weg voor hen, deze NDP-schaamtelozen, vrij om blijvend enige betekenis te hebben, het doel uit hun dubbele agenda, naast de riante vergoeding en de panklare privileges. Bouterse is de mythische leider, Santokhi een broekie zonder competenties, is de slagzin die je kunt optekenen uit de monden van opponenten van de nieuwe president. Ook medestanders anderzijds van Santokhi beginnen te twijfelen en sommigen zien dat er wordt gekopieerd uit het programma van de NDP. Is dat echter zo, vaart Santokhi met een defect kompas? Er zijn verschillen tussen Santokhi en Bouterse die een uitvergroting rechtvaardigen. 

 Er is geweld gebruikt in 1980, toen de regering omver werd geworpen, hoezeer er aanleiding was vanwege jarenlange ontkenning van de noden van de armen op het platteland. Het gebruikte geweld heeft overigens geen enkele verbetering dichterbij gebracht. December 1982 voegde meer agressie en horror toe aan het repertoire van Bouterse. Ook toen was er nog ondubbelzinnige omhelsing van wat als "revolutie" werd gezien, tot grote blijdschap van deze sergeant. Toen werd niet ingezien dat de leider van de coup later een afschrikwekkend voorbeeld voor de toekomst zou worden. 1982 was muiterij, de historie, gestart twee jaar daarvoor, ging met een grote schok verder. Fake-patriotten verschenen, met talent voor polarisering en aanwakkeren van chauvinisme. De nationale identiteit (datgene wat de verschillende bevolkingsgroepen gemeen hadden) kreeg een verpletterende dreun en er werden wonden geslagen. De menselijke maat werd uitgehold. Bouterse als CEO van Suriname ging door als een angstaanjagend fantoom. Desondanks kreeg hij het voordeel van de twijfel, ook toen hij liet zien dat het ombrengen van critici garantie is voor positiebehoud. Bouterse was (en is) een sekteleider en inspirator van een zondige historie. Hij heeft velen invloedrijk gemaakt, op strategische posities benoemd. Corruptie is doorgedrongen tot het hart van de economie die een prive-zaak is geworden. Het functioneren van de democratie is uiterst fragiel gemaakt (was decennia daarvoor broos), en de sociaal-economische misstanden zijn uitgegroeid tot groteske proporties. De belangen van de bevolking zijn verraden. De lijken die hij in de kast had/heeft achtergelaten, gaven/geven hem desondanks ethische legitimiteit. De achtergelaten schuld van ruim 2,5 miljard euro is niet te vereffenen en de daarbij horende rente van ruim 22 miljoen euro is niet bijeen te sprokkelen. Het ene corruptieschandaal overtreft het andere in rap tempo. 

In 1980 genoot een belangrijk deel van de bevolking nog van zijn agressie en geweld, zonder afschuw werden zijn "competenties" bewonderd. Maar waar hij geen rekening mee had gehouden: hij zou vallen, waar twitterpresidentTrump over kan meepraten. De agressor zou worden uitgespuugd. De macht die hij had, glipte weg. Die was gekrompen als een mango die maandenlang in de zon was vergeten. De Surinamer is toch niet zo volgzaam als hij had gedacht en gehoopt. Maar is het met hem gedaan? De strategische val is al door hem klaargezet: door zoveel kapot te hebben gemaakt, hoopt hij dat Santokhi in de kuil valt die hij heeft gegraven, en daar nooit meer uit kan komen. Een bijna onmogelijke opgave voor de nieuwe man die de varkensstal van Bouterse moet schoonvegen. Die achtergelaten smerigheid en de tijd die het vergt om enige infrastructuur te krijgen in een land dat in een spagaat ligt, is nu voor de NDP het bewijs dat Santokhi incapabel is. Het onophoudelijk bestoken van de nieuwe regering en de kiezer ompraten, is oorlogsretoriek geworden. De NDP staat in de startblokken als verlosser en Bouterse is de vleesgeworden messias, voor de zoveelste keer. 

Wat het verschil is tussen Santokhi en Bouterse? Dat zie je aan de net beschreven chaos sinds 1980 waar hij verantwoordelijk voor is: het verschil zit in alles wat Bouterse in zich herbergt aan mislukkingen en aan schendingen van het recht om te leven. Santokhi, de nieuwe president, is begonnen aan een mission impossible. In zijn politieke en ethische bagage zitten geen moorden gepleegd op tegenstanders, geen polarisatie en populisme, geen diefstal van staatseigendommen, geen handel in vergunningen en verdovende middelen. En ontbreekt ook de dosis arrogantie die Bouterse en zijn hersenloze sympathisanten in de Nationale Assemblee koesteren. Santokhi is geen dief van computers en bureau's, potloden en pennen, kopieerpapier en usb-sticks, plastic bekers en deurmatten. Zijn partij is in ieder geval een afspiegeling van de verscheidenheid in de samenleving. Hij is geen drugsimporteur via vliegveldjes in het binnenland. Hij straalt ook geen superioriteit uit, waarmee de partijgenoten van D.D. Bouterse zich met heel veel plezier en charme profileren. 

In deze gecompliceerde toestand moet Santokhi zich bewijzen en zien te overleven, en benadrukken dat er onderscheid is, groot onderscheid tussen hem en zijn belager. Toch, toch is er een barst in zijn kersvers imago. Zijn alertheid op schuinmarcheerder Brunswijk is enigszins geluwd. Want vrienden en familie van de vice-president hangen aan zijn lippen, en krijgen posities toegeschoven op een presenteerblaadje. Er zijn fundamentele verschillen tussen Santokhi en Bouterse, maar is hij bezig voor zichzelf een graf te graven door de First Lady tot fungerend algemeen directeur van het kabinet van de president te maken? En toe te staan dat zij toetreedt tot het Hof van Justitie? En lid van de Raad van Commissarissen bij Staatsolie? En vice-voorzitter van een presidentiele commissie? Dit lijkt op de fouten die Bouterse heeft gemaakt, en als je destijds dit verafschuwde, kun je niet in dezelfde fout vervallen, toch? Omdat Bouterse dat op grote schaal deed, is dat geen rechtvaardiging om dit te institutionaliseren, toch? Het plegen van moorden kun je niet corrigeren (de rechtzaak tegen Bouterse kan niet worden geseponeerd, er kan geen sprake zijn van amnestie, zelfs een posthume veroordeling is een noodzaak), maar het benoemen van vrienden en familie kun je wel rectificeren. Anders word je een gewild schietschijf. De First Lady kan alsnog afzien van de benoemingen. Santokhi moet een ander mens zijn dan Bouterse, er hoort niets gemeenschappelijks te zijn met de duivel op aarde, wil je geschiedenis schrijven.