HERSTELBETALING AAN SURINAME NA EXCUSES (111)

Op verzoek van de Tweede Kamer is onderzoek gedaan naar het slavernijverleden in o.m. Suriname. De Oranjes (Willem III, IV en V) hebben, omgerekend naar hedendaagse standaarden 545 miljoen euro, ruim een half miljard, verdiend aan het Nederlandse kolonialisme en de slavernij. De drie genoemde stadhouders, voorouders van de huidige koning Willem Alexander, zijn schatrijk geworden, mede dankzij de slavernij. Zij, de koninklijke familie, hebben nog steeds profijt van de winsten destijds gemaakt in Suriname (er wordt rente getoucheerd). Er is evenwel nader onderzoek nodig (ook de relatie slavernij-immigratie) om vast te stellen wat de precieze rol is geweest van de monarchie en hoe de geldstromen liepen. De archieven zijn er, onderzoekers moeten toegang daartoe krijgen, zo moeilijk is dat niet. Als Willem Alexander, bij de 1 juli-viering, erkent dat zijn voorouders misdaden hebben gepleegd tegen de menselijkheid en excuses biedt voor het bloedrode verleden, hoort er na de "komma" van Rutte, een vervolg te komen. Dat er onderzoek door de koning is aangekondigd naar die rol, is terecht,  maar waarom dat 3 jaar in beslag moet nemen, is een raadsel. Ik heb zo het vermoeden dat hij mooi weer speelt, zijn verleden tracht te deleten en zijn imago een boost wilt geven. Als de archieven open zijn, hoeven wij niet zo lang te wachten op  antwoord op de vraag hoeveel winst zij binnengeharkt hebben. Bloedgeld, dat juridisch en moreel niet van de koninklijke familie is. "Ik wil schoon schip maken", zegt Willem Alexander, en dat kan in mijn denken door niet enkel excuses te bieden, maar een daad te stellen, dwars door en ongeacht de stelligheid, kortzichtigheid en domheid bij een meerderheid van de Nederlandse bevolking (54%) die trots is op het koloniale verleden. Dit deel van de Nederlanders moet je negeren en diep in hun hart raken door de schade die Suriname is toegebracht, te compenseren. Zij, die niet woke zijn, zijn onbereikbaar voor bewustwording. 

De huidige koning kan niet wegkomen met enkel excuses. Velen zijn euforisch over de verontschuldiging van Willem Alexander, maar gaan voorbij aan de tactische bedoelingen van de koning. Excuses verkruimelt de verplichting om de schade te repareren (het is immers niet zijn rijkdom die nog altijd winsten genereert), denkt hij, met excuses toon ik goodwill, en dat dit een dooddoener is, zal in Suriname niet opvallen, fluistert hij. En inderdaad: de impact lijkt in de voormalige kolonie groot. En als hij slijmerig stelt  "Als uw koning ....", waarmee hij een hoge mate van arrogantie uitdeelt, zijn het zwarte (voormalige) politici, van met name het CDA en Christen Unie, die onder de indruk raken en bezwijken. Excuses bieden is stroperigheid dat het gevoel gedurende enkele seconden overmeestert, maar niet de wonden heelt en de pijn stilt. Met excuses, met bewustwording (een paradepaardje van Rutte), met een museum in Amsterdam, zijn de scherven niet opgeruimd. 

Een stad als Amsterdam, de provincie Zeeland (Middelburg, Vlissingen), en de Nederlandse Bank zijn na hun excuses aan zet. Er wachten nog talloze sociale projecten in Suriname (het platteland niet te vergeten), van scholenbouw, gezondheidszorg, ouderenzorg, onderwijsvoorzieningen, die structureel een bijdrage kunnen leveren aan een betere levensstandaard, die de tot slaaf gemaakten uit Afrika en de contractarbeiders uit India en Indonesië was ontnomen. Excuses bieden, zonder die te voorzien van ruggegraat, hoort tot de abstracte daden, die de uitzichtloosheid bij velen in tact laat. En dan terug naar de honderden geroofde miljoenen uit (Albert Helman's) De Stille Plantage die Willem Alexander als nazaat beheert: zijn de excuses daadwerkelijk gemeend, is zijn vaststelling dat er misdaden zijn gepleegd in Suriname tegen de menselijkheid gemeend, is zijn "wij moeten streven naar verzoening" gemeend, meent hij dat "excuses het begin is van een lange weg", dan lijkt het mij meer dan rechtvaardig dat hij geen gebakken lucht serveert, maar de aan Suriname onttrokken rijkdom onmiddellijk retourneert. Abstracties als genoegdoening, verzoening, gepleegde misdaden (wat overigens juist is), excuses, zijn bewust aangeboden surrogaten, die verantwoordelijkheden op grote afstand zet. Het is niet verkeerd, het aanbieden van excuses, maar de materiële en financiële compensatie hierna, zal de gedachte aan verzoening vorm geven. Het is aan Willem Alexander om als eerste over de brug te komen.  DRIE JAAR WACHTEN IS NIET NODIG.