SLAVERNIJ=MISDAAD TEGEN DE MENSELIJKHEID

Handel in, mishandeling, het ontzeggen van basisrechten aan en uitbuiten van mensen die door koloniale machthebbers in een inferieure positie worden gebracht, is een misdrijf. Morele grenzen zijn tijdens de slavernij dodelijk overschreden. Alle motieven die de machthebbers hebben gekoesterd en uitgerold moeten leiden tot een nietsontziend oordeel. Misdrijven tegen de menselijkheid kunnen bovenal niet verjaren: postuum kunnen plegers worden veroordeeld, en recent is zichtbaar hoe landen pijnlijke gebeurtenissen uit hun eigen historie trachten te corrigeren omdat het grove onrecht nog altijd intens wordt gevoeld. Met een dergelijke moedige daad wordt erkend dat vorige regimes, en nog verder in het verleden, zich ernstig hebben misdragen.

Frankrijk heeft intussen slavernij gelijkgesteld aan misdrijf tegen de menselijkheid, Duitsland heeft schuld bekend, Engeland noemt slavernij een verschrikkelijke gruweldaad, en België stelt dat het koloniale regime gebaseerd is geweest op uitbuiting en overheersing. De Nederlandse Bank heeft het boetekleed intussen aangetrokken en overweegt een vorm van financiële compensatie. Hoewel het aantal mensen in Nederland dat vóór excuses is, is gegroeid, volhardt een meerderheid en vindt dat excuses aanbieden ongepast is (“Zijn zij daar in Den Haag gek geworden?”, toeteren twee rechtspopulistische politieke partijen),niet beseffend dat het niet gaat om mensen van vandaag die ter verantwoording worden geroepen en die moeten boeten, maar om in het verleden gepleegde misdrijven, waarvan Nederland fors heeft geprofiteerd. Een deel van de actuele rijkdom in het Westen is gebaseerd op het uitzuigen van mens, materiaal en economie door de toenmalige elitekorps, een relatie die overigens nog altijd stand  heeft weten te houden. Voor deze roof (je kunt hiervoor niet worden beloond) dient er compensatie te komen, of je dit nu emotioneel of rationeel beschouwt. Het boetekleed past ook de Oranjes, de aristocratische familie. Het begon met Johan Maurits van Nassau (vorst in de 17e eeuw en voorman van de Westindische Compagnie), monarchale leider van de repressie en uitbuiting, en bewaker van de slavernij, die een niet onder woorden te bevatten fortuin had verzameld, dankzij dit verdienmodel.De destijds opgestreken rijkdom heeft de weelde van de Oranjes tot de dag van vandaag gigantisch doen groeien, en zwelt nog dagelijks aan. En hoe gemeend is vervolgens de oproep van Willem Alexander om een onderzoek (worden maatstaven meegenomen voor objectivering?) te starten naar de betrokkenheid van het koninklijk huis bij de slavernij? Zou hij daarna overwegen om een groot deel van zijn bezit over te dragen aan Suriname? Of wil hij enkel in het reine komen en goede sier maken? Is het niet dezelfde Willem Alexander die er niet over denkt om de controversiële panelen op de gouden (goud afkomstig uit Suriname!) koets met slavenafbeeldingen, onmiddellijk te laten verwijderen?

Het Surinaamse slavernijverleden (met gruweldaden die goed zijn gearchiveerd en gedocumenteerd) heeft zeer lange tijd bestaan zonder dat er excuses zijn gemaakt door opeenvolgende regeringen in Den Haag. En als de tijd eindelijk nu rijp lijkt te zijn voor een mea culpa, en belangenorganisaties als collectief constructieve ideeën aanreiken, kan en mag niet langer worden getreuzeld om de dag waarop de excuses worden gemaakt,op 1 juli te bepalen: de dag waarop (na wereldwijde protesten) de ondraaglijke tucht werd afgeschaft in Suriname. Andere (vermoedelijke) politieke motieven van Rutte (zoals: wij weten niet of wij dat agendatechnisch kunnen inpassen) om de dag te verplaatsen naar 19 december 2022, gaan compleet voorbij aan de gevoeligheden die alom heersen en aan de naderende 1 juli 2023: dan is het exact 150 jaar geleden dat er aan de mensonterende treurnis een einde kwam. In een poging vast te houden aan zijn datum, ziet de Nederlandse premier het aanbieden van excuses als een “betekenisvol moment en het begin van een veel langer proces dat pas is voltooid wanneer discriminatie vanwege huidskleur zal zijn gestopt”. Dit lijkt op een ongemotiveerde uitvlucht en een open deur. Rutte heeft hiermee olie op het vuur gegooid: je kunt niet enerzijds excuses aanbieden en discriminatie willen uitbannen, terwijl een kinderfeest met Sint en Zwarte Piet, overblijfsel van de donkere slaventijd, en dus een desastreuze traditie, de hemel dreigend maakt. Moet dit feest de kinderen leren wat menselijkheid is? Rutte komt met een idee, maar slaat hiermee zelfs geen deuk in een pak boter, zo losjes is dat gepresenteerd, en zo robuust wordt dit afgewezen. Binnen zijn eigen liberale partij kijken sommigen de andere kant op: “Dat gaan wij niet doen”, zijn eigen adagium herhaald door verkeerde Kamerleden.

Het aanbieden van excuses, op een geschikt moment (1 juli), door een geschikte persoon (hijzelf, als geëvolueerde premier, geen minister Weerwind, niet de controversiële, ongekozen koning wiens vrouw maar niets wilt horen over de rol van haar vader, minister tijdens de Videla dictatuur in Argentinië bij de 30.000 verdwenen burgers en studenten), die zijn slavenpanelen weigert weg te doen, en aan wie het niet is toegestaan om politieke uitspraken te doen). En er zijn andere voorwaarden. Een onderzoek naar wie wat heeft bedacht, uitgevoerd en geregisseerd tijdens de bloedige periode, hoeveel de Nederlandse koninklijke familie, de regeringen destijds, de grote steden als Amsterdam en Den Haag, hebben verdiend aan bloedkoffie, bloedcacao, bloedkruiden, bloedgoud. Een nacalculatie vergt tijd, maar wel uit te voeren. De Britten hebben uitgerekend (onderzoek gepubliceerd in Columbia University Press) dat zij 45 biljoen dollars(45.000.000.000.000) hebben geroofd uit voormalig Brits-Indië, het huidige India, in de periode 1765-1938. De betrokkenheid (eveneens een voorwaarde) van niet alleen de nazaten van de tot slaafgemaakten, laat zich gemakkelijk begrijpen. Het waren immers de Britsindische (uit India), Javaanse en Chinese contractimmigranten die door kuiperijen en bedrog de vernederende en onderdrukkende taken van de tot slaafgemaakten overnamen, op bijvoorbeeld plantage Mariënburg in Suriname, tegen een “betaling” van 5 cent per dag. Dit maakt dat de groep der nazaten aan wie excuses wordt geboden, in een breder context moet worden geplaatst. Doe je dit, dan heb je het over bijna de totale Surinaamse bevolking. En praktisch gezien niet mogelijk inwoners individueel te compenseren. Als na berekening de schade die is aangebracht aan de mensen, land en economie, in beeld is, hoort daar ook een herstelplan bij, gericht op stimulering van sociale woningbouw, de kleinlandbouw, infrastructuur, zorg, onderwijs (slavernij in het lesprogramma!) exportsector, beschikbaar stellen van beurzen voor studenten. Een plan gericht op concrete, haalbare doelen is iets anders dan een bedrag (Rutte) van 200 miljoen voor abstracte, niet-tastbare bewustwording. Een elitair museum (van 27miljoen; het lijkt alsof er al plannen klaarliggen voor Nederlandse bedrijven) in dit kader heeft geen topprioriteit. Door een directe financiële compensatie aan de economie die onherstelbare schade heeft geleden, kan een slimme inzet van herstelgelden (afgeroomd van Den Haag, grote steden en de koning) veel ongenoegen wegnemen. Nederland kan opnieuw geschiedenis schrijven, nu op een positieve manier. En Rutte neemt de gelden persoonlijk mee naar Paramaribo.

Manuel Sewgobind

politiek commentator en blogger (www.cynist.nl)