"Never judge the man by the face', dus geen keuze maken op basis van wat het uiterlijk toont, maar juist wat er achter het gezicht is te ontwaren.Het moet gaan om de ideeën, en de haalbare doelen dienen toetsbaar te zijn, en die het mogelijk maken om partijen ter verantwoording te roepen als er van wordt afgeweken. De vraag die leidend is, is niet wat er geroepen wordt, vaak zijn dit beloften verpakt in abstracte zinnen en ongemeend, maar: heeft de politieke partij een degelijk, doordracht programma dat ruimte laat voor het meten van resultaten, waaraan een tijdspad is toegevoegd? De stem toevertrouwen aan een partij zonder dat concrete en bereikbare doelen zijn geformuleerd, is net een sprong in het duister, en verraden dat veranderingen en verbeteringen niet interessant zijn.
NDP, de partij opgericht door de voormalige couppleger, gevlucht na zijn veroordeling vanwege o.a. een veelvoudige moordpartij en onlangs overleden, Bouterse, en nu wordt geleid door een vertrouweling van deze autocraat (Simons), en onderaan als lijstduwer de weduwe, heeft tot nu geen afstand genomen van het huiveringwekkende en volksvijandige gedachtengoed van Bouterse. En evenmin van de moordpartij (een bijna politieke genocide en zuivering) op 15 tegenstanders die het even anders zagen. Alles wijst erop dat de regisseur en uitvoerend producent van "De Decembermoorden 1982" nog altijd wordt gezien als een mythisch hangijzer, als een cultfiguur. Hoe moeilijk is het om dit fantome beeld te verpletteren en een periode van de Surinaamse geschiedenis netjes te corrigeren? Niet al te moeilijk. Adolf Hitler (nazi-Duitsland) was geruime tijd ook een realiteit en mythe, en in brede kring geaccepteerd als cultleider. Jozef Stalin (Sovjet Unie) was dat ook, Nicolae Ceausescu (Roemenië), Idi Amin (Uganda), Pol Pot (Cambodja), in Donald Trump (Verenigde Staten van America), Vladimir Poetin (Rusland) en Benjamin Netanyahu (Israël) is dat vermogen herkenbaar en in daden zichtbaar. In een democratie moeten ongewenste realiteiten worden ontmaskerd en als brandhout afgevoerd. Hoe deze cultfiguren aan hun einde zijn gekomen en hun status snel kwijt waren, (wat betreft Trump, Poetin en Netanyahu moeten wij de vroegtijdige ter aarde bestelling nog meemaken), is algemeen bekend. Een mythe of cult, is doorgaans ongewenst, een te boosaardige realiteit moet worden gedeletet of van haar voetstuk bikkelhard omlaag getrokken. In leven of niet (postuum veroordelen blijft een mogelijkheid).
Je kunt een moordenaar die niets noemenswaardig heeft teweeggebracht, niet als fundament en aanjager gebruiken. Vasthouden aan zijn ideeënwereld wekt bitter wantrouwen. En in stand houden van "glorieuze" leugens en splijtende boodschappen leidt tot stilstand en achteruitgang: Suriname is hiermee niet gediend en op den duur mondt dit uit in een volksopstand. Bovendien kun je niet blijven verkopen dat er sprake is geweest van een "politiek proces" door de onafhankelijke rechtbank in Paramaribo (en dit voortdurend als dwaling kwalificeren), die hem jarenlang op de hielen heeft gezeten en uiteindelijk tot langdurige detentie heeft veroordeeld, dat zorgde voor zijn vlucht. NDP, een politieke stroming die moord als moreel uitgangspunt niet afwijst, maakt zich verdacht! De Nationale Democratische Partij gebruikt in de aanloop naar de verkiezingen van 25 mei, smeersels om de eigen tekortkomingen en koppigheid te maskeren. Binnen de partij wordt Bouterse desondanks gezien als de schepper van een staatsideologie (zonder overigens daaraan een blauwdruk te koppelen), steeds mond-op-mond doorgegeven, dus is het respect voor zijn analytisch vermogen immens sterk overdreven), maar één die heeft geleid tot sociaal-maatschappelijke en economische vernietiging. De NDP ziet een zonnig perspectief opdoemen door in de Bouterse-bubbel te blijven. Als gevolg hiervan is er grote ongeloofwaardigheid in de partij en bestuur. Hij, de mythe, heeft de slag om Suriname verloren, en de NDP koerst af op een geschiedenis met messcherpe randen, en zware ongelukken zullen niet uitblijven. Bouterse heeft het land verkracht en bedrogen, gestort in een diepe depressie. Hoe kun je jezelf nog zien als zielsverwant van een pseudo-messias die een dystopisch land heeft achtergelaten? Voor de huidige NDP zou het verleden een graadmeter moeten zijn voor hoe het niet moet, en lering moeten trekken om zo het land te helpen zich te ontworstelen aan onrecht en meewerken aan een rijke beschaving. Onmiddellijk loslaten van de ideologie (wat dat ook betekent en die is verzonnen ) die nergens heen leidt, is zeer lofwaardig. Doe je dit, dan kun je je veilig presenteren als een integere partner, bovendien te herkennen aan een programma met waarden. Wordt anders beslist, dan moet de kiezer dit afstraffen. Hij of zij moet wel kunnen kiezen uit nieuwe, begaanbare wegen die naar doelen leiden.
VHP, de Vooruitstrevende Hervormings Partij, heeft ook een traject af te leggen. De lijstrekker, Chan Santokhi, kan vooruitzichten bieden, maar dan moet helderheid worden gegeven over het onkruid en plaagdieren, die op de weg erheen zitten. Vriendjes die als tegenprestatie voor hun sympathie een wederdienst verwachten, moeten gaan geloven in schoonmaak. Speculanten die rekenen op lucratieve opdrachten als beloning, rekenaars die al een calculatie hebben gemaakt van de winsten, moeten gaan inzien dat het land schreeuwt om rechtvaardigheid. Hun dubbele agenda brengt schade toe aan land en burgers, en staat een reorganisatie in de sociale infrastructuur in de weg. Hiervoor is een hervorming van het belastingstelsel een noodzaak, die tot op heden wordt gedwarsboomd door de Surinaamse oligarchie. De VHP dient in eenprogramma meetbaar aan te geven dat (olie- en goud-) inkomsten voor een belangrijk deel gebruikt zullen worden voor nieuwe investeringen en armoedebestrijding. Onderwijs, volkshuisvesting en werkgelegenheid zijn speerpunten, tegen de achtergrond van een sterk herstel van de agrarische sector. Het programma, zonder opsmuk en abstracte formuleringen, vrij van onduidelijkheid, met de verankering van een onafhankelijke toetsingscommissie die periodiek resultaten gaat meten, is daar onderdeel van (als waakhond van de democratie en de rechtsstaat). Santokhi moet een sociale bom laten ontploffen, een vriendelijke clusterbom, die geluk en koopkracht over het hele land laat nerdalen, op alle lagen van de bevolking. Hij moet kans zien om de pessimistische tijden te keren, het sombere rotgevoel bij velen plaats laten maken voor licht aan het einde van de tunnel. Het gaat niet om cadeautjes op de korte termijn, maar om structurele verbeteringen die gelden voor lange tijd.
Een visie die waardering zal oogsten en verkiezingswinst kan opleveren.
DeABOP van Brunswijk werkt soms op de lachspieren, zoals de BBB in Nederland: een club van ongeletterde malloten en knettergekke, populistische dombo's, die de oorlog hebben verklaard aan wetenschappelijk onderzoek, en die menen veel kennis te hebben, maar wijsheid missen. De partij lijkt doorweekt te zijn door een langdurig gebrek aan kunde. Een gekleurde ABOP-kandidatenlijst, aangevoerd door een crimineel en goudmagnaat, kan niet doorgaan voor iemand met de juiste bedoelingen. Overigens is het geen geheim dat hij de ambitie heeft om president te worden. Opportunisme scoort zo hoog als de Tafelberg, en een duivels akkoord is niet uitgesloten, met de NDP of de VHP. Voor Suriname absoluut geen optie! Dus alle ogen gericht op het kwaad! Pas op voor de kwaadwilligen.
NPS, de Nationale Partij Suriname, heeft een lange weg om te gaan en vertrouwen te genereren. Herstel kan komen met voorwaarden die al eerder zijn genoemd: programmatisch sterk, met focus op de noodzakelijke verbeteringen.
De Alternatieven, een reeks van kleine partijen, zouden weleens een wipfunctie kunnen hebben. Zien zij kans om enkele zetels te halen, ook met een programma dat het verschil maakt, dan zou het niet verkeerd zijn om deel uit te maken van een coalitie. De grote versnippering aan alternatieve zijde is niet bevorderlijk voor een krachtig tegengeluid. Niettemin: sommige boodschappen wekken rust en kunnen tegenwicht bieden tegen machtsdenken.
Waar moeten de verkiezingen toe leiden?
Een coalitie van middenpartijen (VHP, NPS, aangevuld met een aantal alternatieve progressieven) is het beste wat Suriname kan overkomen. Het is echter nog onduidelijk of dit haalbaar is op basis van de verkiezingsuitslag. Deze uitslag is afhankelijk van ijzersterke verkiezingsprogramma's (waardoor het recht ontstaat om een coalitie te vormen) en de campagnes waarin die prominent centraal staan. Veel tijd is er niet. Het zou zo kunnen zijn dat voor een meerderheid in het parlement van 51 zetels, (De Nationale Assemblee), nog een andere partij moet aanschuiven. Een vernieuwde NDP is op de laatste plaats een optie, mits...de huidige leiding van de partij schoon schip maakt en alle restanten uit het bloedige en bizarre verleden toen Bouterse alles en iedereen manipuleerde, angst en haat zaaide, onvoorwaardelijk vernietigt. Gebeurt dit niet, en de NDP wordt omarmd, dan ontstaat er geen zicht op langdurige stabiliteit. Dan begint het wikken en wegen, liegen en manipuleren, verdelen en uitspelen, van voor af aan: elkaar bestrijden en strijden om macht en rijkdom. Met als drijfveer: hoe kan ik á la minuut stinkend rijk worden? In feite zou de NDP een beschavingspartij kunnen worden, nu zij is onthoofd en bevrijd van de pseudo-messias. Het is evenwel de vraag of zij daartoe is bereid. Dit moet in de komende weken blijken. Bij halsstarrigheid moeten de VHP, NPS en de progressieve kleine broers deze weigering uitvergroten en kans zien om een absolute meerderheid te halen. De boodschap moet zijn: Wij breken de corruptie af, dit zijn onze gereedschappen (benoemen!!) die nodig zijn, zo doen wij dat, in niet al te lange tijd, en periodiek vertellen wij wat de resultaten zijn. Correctieve Referenda zijn niet uitgesloten: de kiezers beoordelen en veroordelen! Deze verkiezingen op 25 mei a.s. vormen een kruispunt: een keuze voor een vernieuwd Suriname, of blijven steken in sociale en economische chaos.