13. nov, 2021

SURINAAMSE GEMEENSCHAP FRAGIEL (99)

Suriname, haar gemeenschap, is pluriform. Deze veelkleurigheid in cultuur is een voorrecht, door de geschiedenis van het land per toeval (of misschien niet: een vraag aan de kolonisator) zo geboetseerd, en in absolute zin waard om te behouden en te verdedigen. Een andere optie, wanneer sommigen liever denken in termen van overheersing op basis van "wie het eerst was, die bepaalt", of "wie het meest heeft geleden, die stuurt", is verachtelijk. Pluriformiteit, tenzij goed gemanaged, is echter zeer broos en breekbaar. Het getouwtrek tussen populistische politici en het deel van hun aanhang dat gehard is en die etniciteit als splijtzwam prefereren, kan uitmonden in een gepolariseerde samenleving. Dan is de weg vrij voor een gedeelde bevolking, waar het idee van etnische zuivering kan gedijen: mondiaal beoordeeld als een misdaad tegen de menselijkheid.

Dit is niet de situatie waar Suriname zich in bevindt. In een aantal opzichten (bij de oprichting van politieke partijen en religieuze stromingen) is in het verleden- en soms heden ten dage nog altijd- langs etnische lijnen gekriskrast. Dwarsverbanden zorgden er echter voor dat er een grote mate van tolerantie en verbroedering bestond en escapades uitbleven. Om deze nuchterheid kun je de bevolkingsgroepen feliciteren: de diversiteit werd/wordt geaccepteerd en was/is geen punt van discussie. Maar blijft dit zo?

Met het verschijnen van Bouterse op het toneel zijn de verhoudingen veranderd. En met de uitlatingen van Astrid Roemer, schrijfster en zijn uitgesproken geestverwant, gaat het de kant op die ik huiverig vind. Bovendien halen sommigen in de straat, die gevoelig zijn voor etnische confrontaties en bereid zijn die op de spits te drijven, en de macht willen terugbrengen naar "de rechtmatige eigenaars van het land", hun gelijk als DDB het spreekgestoelte betreedt. Zij voelen zich gesterkt. Er komen evenwel signalen die duiden op een naderend onheil.

Sommigen, die qua stemgeluid anderen kunnen overtreffen en die de social media beheersen, denken in termen van "ras", een term die besmet is, en waarover in de vrije wereld een taboe heerst. Het zijn een handvol schreeuwerige Surinamers die zichzelf als "geboren eigenaars" zien, die het recht menen te hebben anderen te domineren. Een dwaze ontwikkeling. Denken in racistische begrippen (Roemer: "Hindostaanse dominantie"!?) kan het land storten in grote ongelukken. Dat deden de nazi's in de Tweede Wereldoorlog:"Joodse dominantie", een verderfelijk onderscheid tussen mensen maken, met een genocide tot gevolg. Zijn de "rechtmatige eigenaars" de nieuwe blanken? De neo-nazi's? De etnische zuiveraars in China of in de voormalige Joegoslavische deelrepublieken? Of in Soedan, of in de hoorn van Afrika? Etnische haattaal zou weleens norm kunnen worden, en komende jaren zullen wij deze nieuwe performance opgevoerd zien worden door "echte Surinamers" die "ingevoerde bevolkingsgroepen" op hun plek zetten. Het zou ook zo kunnen zijn dat de "nieuwelingen" (met een immigratie-achtergrond) het predikaat "Surinamer" wordt ontzegd en geadviseerd hals over kop de terugreis te maken naar India en Java. Als alle wegen vervolgens met geweld zijn geblokkeerd, rest hen niets anders (het zijn Surinamers!) dan als mistroostige ontheemden te zwerven op de paden en dammen tussen de gewassen op het platteland. Of tot agrarische tweederangs burgers teruggebracht, gedwongen en gereguleerd tot goedkope producenten en werkpaarden, ten behoeve van de stadselite. Als dit zo is, en er zijn recente aanwijzingen daarvoor, bestaat er een racistische agenda! De etnische samenstelling van Suriname met een meervoudig culturele identiteit, is een gouden kenmerk van het land, en daarom is het bestaan van slechts één cultuur, een horrorgedachte. De ééncultuur-wens kan werkelijkheid worden als anderen als een obsessie worden gezien. En reken maar dat dit idee als een vernedering zal worden ervaren, met gevolgen die niet zijn te overzien.

De gevoelens die leven bij sommigen aan de basis en een serieuze bedreiging vormen voor de eenheid in het land, komen van boven, waar het klassieke adagium geldt: verdeel en heers (hadden de kolonisatoren niet ook dit agressieve programma en zijn zij nu de goeroe's van de huidige gerecruteerden?). Verdeel de bevolking, en verzeker je van macht. Lees Machiavelli: de gedachte dat ook moreel afkeurenswaardige middelen, zoals moord, toegestaan zijn om de macht te vergroten, en denk aan Bouterse). Stook het smeulende vuurtje op, verzwak daardoor de interetnische verhoudingen, laat die vervolgens omvallen. En als escalatie daarvan het gevolg is, rinkelt de kassa. De groep in een nederige positie manoeuvreren, levert grote winst op, is de gedachte van de nieuwe kolonisatoren, de nieuwe eigenaars van het land tussen de Corantijn en de Marowijne. De relatie tussen met name de Creoolse en Hindostaanse  Surinamers lijkt langzamerhand te worden opgevreten door opportunistische ijdeltuiten, leiders die verliefd zijn op hun "kennis, talenten en competenties" (maar waarover zij niet beschikken, en desondanks Suriname misleiden door zich te gedragen als door God geschapen übermenschen). Als de verbale aanvallen (hier en daar op social media te horen) straks overgaan in fysieke agressie en geweldsexplosies (wat ik nooit hoop) zal dit de "na-gado-pot-mi-dja-politieke-kwakzavers" (= door God uitverkoren) buitengewoon goed uitkomen. Met hun ontkenning, stimulering van of weigering om de grimmige tendenzen om te buigen, zal een nieuw fenomeen gemeengoed worden. Deze waanzin ligt op de loer. En zal het niet lang duren of Suriname valt in scherven uit elkaar, uiteengespat, in puin, voorgoed getraumatiseerd. De hoop op een vreedzame samenleving wordt door de roofdieren de grond in geboord. Zij begeleiden de bevolking niet naar een democratische rechtsstaat met zelfbeschikkingsrecht, maar naar een permanente situatie van onderling wantrouwen. De come-back luitenant-kolonel (de CEO van Suriname), de getalenteerde meester van hak-de-bevolking-in-stukken maar houd het grondgebied Suriname in tact, voert een show op, met de precisie van een dirigent. Met hartstochtelijke zekerheid laat hij mensen bewust van elkaar vervreemden en dus aan de verkeerde kant doen belanden (zijn sympathisanten), of geselecteerd en musicaal gedrogeerd en weggevoerd, zoals de Rattenvanger van Hamelen. Intussen verwacht hij  gehoorzaamheid, synoniem voor onderdanigheid die paria's kennen. Feitelijk eisen hij en zij,  (hij= de man die de staatsgreep heeft uitgevoerd en nooit is weggeweest, en terugkomt als een incarnatie van het goede; zij= zijn tot slaafgemaakte volgelingen en discipelen die ruggesteun bieden) bijbelse onderwerping zonder enige conditie. Dit is haalbaar, als de basis zich zijn preken en overtuigingen laat opdringen. Hebben de volgelingen (zoals Astrid Roemer) zich laten inlijven als kinderen met nog onontwikkelde hersenen? Zij, de napraters, hebben zich in slaap laten neuriën, door een bedwelmende melodie, om nooit meer wakker te worden?

Ze zijn er, Surinamers die weigeren mensen te verbinden, en argumenten af te wijzen die niet alleen kinderlijk onnozel zijn, maar ook onzinnig, verwerpelijk, dom, onverantwoord zijn. Ronduit gevaarlijk is deze blindheid voor een sekteleider waarmee ze een gewonde Suriname (ligt voor ons als ze volhouden) op de koop toe nemen. Wil je bouwen aan het land, maar niet aan de leiband lopen van architecten die geen actieve herinnering hebben aan wat er gaande is, evenmin aan het verleden, waaruit lessen te trekken zijn, gebruik dan het denkvermogen, want dat is aanwezig. Besef dat hij terug wil, Bouterse. Maar wat voor regime staat Suriname te wachten? Eén die het land met scherp terugschiet naar het verleden toen hij meedogenloos zijn opponenten elimineerde. Terug naar het Gouden Tijdperk van ongecontroleerde, grootschalige corruptie, zelfverrijking en drugstransacties? Zijn discipelen zouden zich moeten afvragen waartoe de polarisatie van groepen leidt: naar een niet te peilen afgrond, waar geen weg terug is. Laat je ratio spreken, en ontwaar het naderende fantoom. Wie stopt deze etnische deling van Suriname die de kop aan het opsteken is? Wie zorgt ervoor dat eerlijkheid als kernwaarde (die breed, niet alleen wereldwijd, maar ook in Suriname wordt gedragen) wordt heringevoerd? Voorwaarde is wel, dat zij die leugens en bedrog die de opperwezens dagelijks als maaltijden nuttigen, met het gezicht van een heerser, en met de ene hand op de borst en de andere op de bijbel, ontmaskeren. Politici die elkaar naar de strot vliegen (gekopieerd door de straat), met etniciteit als wapen, die hun tegenstanders die het gevaar van afbrokkeling van de samenleving al voelen, liever voor altijd eenzaam willen opsluiten, zoals dat Papillon overkwam, op Duivelseiland, aan de monding van de Marowijne Rivier.  

Het kan, de ommekeer. Maar dan moeten mensen als Astrid Roemer hun hersens laten doorspoelen en reorganiseren. Ik hoop op inkeer. En ook bij sommigen in Suriname, die Bouterse als godsgeschenk en mythe zien. Leidend dient te zijn de pluriforme samenleving, met dezelfde rechten voor een ieder. Alternatieven zijn er niet. Suriname, denk!

Manuel Sewgobind