26. sep, 2022

GOD ALS MISVATTING (105) (Deel 1)

Dit is geen bewust grimmig verhaal: als je oud wordt, of jong en ongeneeslijk ziek, ga je dood. Sommigen zijn van mening dat je dit in taboesfeer moet laten. Maar doe je dat, al weet je dat het einde niet te overwinnen is? Het lijkt mij het meest voor de hand liggend dat je het einde, voor de één vroeg, voor de ander later, accepteert. De "last" wordt dat dragelijker. En als je besluit om een poging te doen het onomkeerbare te stuiten, kun je je toevlucht zoeken tot iets dat nergens toe leidt (waarmee ik enige -overigens schrale- troost elimineer), hulp zoeken bij een Almachtige. En ik verwacht nu enige eerlijkheid: helpt deze ultieme poging om het noodlot te keren? Soms lijkt het erop, maar dat heeft te maken met schijn. 

Neem nu een baby met kinderziekten: na enkele dagen zoeken de ouders radeloos naar een gebedsgenezer. Maar bij bijna alle baby"s verdwijnen opgroeiende kwalen automatisch na enkele dagen, voor ouders het "bewijs" dat het gebed heeft geholpen. (Bij anderen houden de klachten aan, een teken dat er meer aan de hand is en specialistische hulp gewenst is). De klachten zouden vanzelf overgaan, heilige spreuken zijn niet nodig en bezitten geen medicinale kracht. Of je nu dagenlang bidt tot een Schepper: heb je geen eten, dan sterf je zonder hulp van anderen. Ben je oud geworden, dan moet je op een dag gaan, het smeken van de Heer zet geen zoden aan de dijk. Maar ook in dit geval moeten wij de realiteit niet uit ogen verliezen: in India bidden de mensen die geen huis, inkomen en eten hebben zonder dat er een dag voorbij gaat, maar de Heer laat niets van zich horen. Pakistan, Bangla Desh, Jemen, de Hoorn van Afrika, een gigantisch lange rij van naties, die dagelijks de dood in de ogen zien (zou dit de toorn van God zijn? En waarom dan, onschuldige kinderen hun toekomst ontnemen?) Het bidden helpt niets en niemand. Voor verklaringen voor het ontstaan van rampen zoeken wij bij wetenschappers. Ziek zijn is geen straf van God (denk maar eens in: stel dat dat zo was, waarom die straf dan?), rijk zijn evenmin (want stel je voor dat dat het werk van de Heer is, waarom de één wel, de ander niet?), want anders zou er een grote mate van onrecht boven tafel komen. Mensen die in levensproblemen zitten, bidden op hun knieën tevergeefs, of zoeken sacrale hulp, de Heer steekt geen vinger uit. Heb je geen voedsel, en ben je niet afhankelijk van hulpvaardigen, dan ben je er niet meer. En als wordt gezegd dat bidden een plek in de hemel reserveert, dan hebben wij te maken met een ernstige vorm van lichtgelovigheid: de hemel is een plek die door mensen op aarde is verzonnen, mensen die een vorm van macht over anderen willen behouden. En wij moeten geen illusie hebben: een moreel oordeel over de hemel en God is buiten elke proportie, hebben ze zich wijsgemaakt. Zo ook de vraag: mag ik na mijn overlijden mijn iPhone meenemen naar de hemel, zodat ik kan videobellen met degenen die ik heb achtergelaten omdat ik ze ernstig mis?

Het is een ernstige misvatting (die mensen treft die geboren zijn in angst, of als de angst daarna is ingeslopen en ingeprent) dat er een Opperwezen bestaat die alles schept wat goed is, en wat verkeerd is, vernienigt. Als dit zo zou zijn, hebben wij te maken met een misrekenende godheid. De angst voor straf als je afwijkt van gewoonten, is zwaar, zeggen gelovigen. Het geloof in God is gebaseerd op onwetendheid over de herkomst van de meest basale verschijnselen waarvoor geen verklaring kan worden gevonden (door een gebrek aan kennis en inzicht). Is het misschien zo dat wij onszelf vernederen door in een god (of koning, zijn vertegenwoordiger op aarde) al ons geloof te bundelen? Gelovigen lijken te zijn verdeeld in talloze groepen en subgroepen die ervan overtuigd zijn dat zij volkomen gelijk hebben. En wat staan de ongelovigen te wachten: verdoemenis? Greaber en Wengrow (antropoloog en archeoloog in "Het Begin Van Alles") onderscheiden 5 a 6000 godsdiensten, die het goede en heilige propageren. Dit noemen zij " buitengewone zelfoverschatting". Religie is dus misvatting. Hierin bestaat (Yuval Harari, historicus die ons door de geschiedenis van de mensheid loodst) geen vrije wil. De bijbel is volgens hem geen waarheid, berust op verzinsels. De kennis van de mens, zegt Harari, wordt bepaald door de kennis die je opdoet. De bijbel is fictie. 

Het is misvatting, het geloof in een Heer, dat ons geen millimeter verder brengt. Wij moeten het hebben van eerlijke en goede mensen om ons heen. Die kunnen de hand reiken, niet iemand die fictie is, iemand die wij zelf hebben geschapen. 

Als je ziek bent, vroeg of laat overkomt het ons, geen enkel gebed kan dat afwenden, zul je afscheid moeten nemen als het niet meer gaat. Ouderen hebben geen eeuwig leven. Welke terminaal zieken heeft God gered en onsterfelijk gemaakt? Zelfs zijn beste onderdanen moesten er aan geloven. Lang blijven leven in redelijke gezondheid hangt af van jezelf: of je gezond eet, voldoende beweegt, stress zoveel mogelijk buiten de deur houdt, gezonde lucht inademt, hulpbehoevenden de helpende hand toesteekt, zodat ook zij een beetje geluk kunnen proeven. En de Heer? Mooi verhaal, ongelooflijk sprookje, kinderachtige mythe, maar hulp zoeken wij elders, bij mensen van vlees en bloed. 

(Deze blog heeft een vervolg: dan ga ik in op " God Als Misvating" van  de evolutiebioloog Richard Dawkins, waarin hij vernietigende kritiek heeft op religie. Een boek dat iedere gelovige zou moeten lezen. Eén vraag wil ik jullie niet onthouden: dat is de vraag die nooit door gelovigen wordt gesteld: als God alles schept, "HOE DOET HIJ DAT DAN" ?)